به نام خدا
«صفر؛ ماه مظلوم»
سخنی در باب خرافه بودن نحوست ماه صفر و بشارت ماه ربیع / دکترحسن خودروان سرپرست دانشگاه پیام نور  آبیک

1- استاد ما مرحوم علی اکبر غفاری صفت رحمه الله علیه محدّث بزرگ و رجال شناس معروف معاصر که نامش بر اهل علم و حدیث و روایت پرآوازه است، سر کلاس «درایه الحدیث» در دانشگاه امام صادق (ع) در نقد و بررسی برخی احادیث می گفت (نقل به مضمون): روزی نبی مکرّم اسلام به اتفّاق علی ابن ابیطالب و صحابه در مسجد النبی که چند در داشت، نشسته و درباره اهل بهشت سخن می گفتند. در ادامه صحبت یکباره رسول گرامی اسلام با اشاره به یکی از درهای مسجد فرمودند تا چند لحظه دیگر از این درب، فردی وارد مسجد خواهد شد که او قطعاً اهل بهشت است! پس از این کلام پیامبر (ص)، کمی سر و صدا میان حاضرین ایجاد شد و همه با تعجب و از سر کنجکاوی پرسیدند: یعنی با حضور علی (ع) در مجلس، آن فرد چه کسی می تواند باشد؟ در این میان یکی از دو نفر از افراد معلوم الحال حاضر در مسجد، آرام از در های دیگر به بیرون رفتند تا از دری که پیامبر اشاره فرموده بود، دوباره وارد مسجد شوند! این صحنه را که رسول خدا (ص) دید، بلافاصله پس از خروج ایشان فرمود: اکنون از این درب، نه یک نفر بلکه چند نفر وارد خواهند شد که منظور من از اهل بهشت یکی از ایشان است نه همه آنان! و آن کسی است که وارد شده و خروج ماه آزار (یا همان اتمام ماه صفر ) را به من خبر خواهدداد! استاد ما نقل می کرد پس از این قضیه، از همان دری که پیامبر (ص) اشاره کرده بود، همان افرادی که خارج شده بودند، بی خبر از آن اماره و اشاره، وارد شده و ساکت در گوشه ای نشستند ولی فقط یک نفر از ایشان وارد شد، ایستاد و پایان ماه صفر را خبر داد و آن نبود جز صحابی وفادار ابوذر غفاری! و این ماجرا درجهت معرّفی یک الگوی اهل بهشت بود و اصلاً ماه صفر موضوعیّت نداشت!2-  همچنین استاد می فرمود: همچنان که می دانید از میان ماه های قمری، چهار ماه حرام است (رجب، ذی العقده، ذی الحجه، محرم) که حرمت و منزلت این ماه ها نه تنها بعد از اسلام، بلکه قبل از اسلام در میان اعراب جاهلی نیز رعایت می شد، به طوری که اعراب جاهلی با خوی وحشیگری ای که داشتند و کل ایّام و ماه های سال را در حال جنگ و دعوا بودند، در ماه های حرام شمشیر های خود را غلاف کرده و از قتل و غارت و کشت و کشتار هم دست می کشیدند! از طرفی با توجّه به آن خوی توحّش جاهلی و نظر به این که سه ماه از ماه های حرام پشت سر هم بوده و تحمل سه ماه آرامش را نداشتند، فلذا اواخر محرم که می شد، آنان لحظه شماری کرده و منتظر اولین روز ماه صفر بودند! به محض فرا رسیدن ماه صفر، شمشیر از غلاف بیرون آورده و کشتار های فجیع و خونریزی های بیشمار انجام می داند. به مرور با گذشت زمان همین مسأله در خاطره مردم، ذهنیتی مبنی بر نحس بودن ماه صفر ایجاد کرده و ایشان همواره ماه صفر را ماه کشت و کشتار، بد یمن، نحس و پر از بلا می دانستند. در حالی که این رویه، شیوه جاهلیت بوده و نباید پس از اسلام ادامه پیدا کرده و مردم همچنان در جهل و خرافات باقی بمانند.
3-  استاد محدّث پس از نقل چند موارد دیگر، می فرمود: متأسفانه برخی از محدّثین و رجالیون، بدون توجّه به شأن نزول احادیثی مثل خبر یاد شده، این اخبار و روایات را به ماه صفر ارتباط داده و بعد ها با کنار هم قرار دادن پیشینه تاریخی و روایات ضعیف دیگر مبنی بر بشارت خروج ماه صفر و ورود ماه ربیع، ماه صفر این ماه مظلوم را پر از بلا، نحس و سنگین قلمداد کرده اند! بعد ها قرار گرفتن اربعین، رحلت پیامبر (ص) و شهادت امامین حسن و رضا علیهما السلام، زمینه پذیرش این مسأله در ذهن و دل مسلمانان به ویژه شیعیان تسهیل گشته و احیاناً همزمانی یکی دو رخداد ناگواری با این ماه که در هر روز و ماهی غیر از این ماه نیز ممکن است اتفاق بیافتد، نحوست آن به یک اعتقاد خرافی و امر قطعی مبدّل شده و هر ساله به جای مبارزه با این پدیده خرافی، خدای ناکرده با دامن زدن برخی به این گونه مسائل، جامعه اسلامی به مدت دو ماه به تعطیلی و رکود کشانده شده است! در پایان این استاد حدیث شناس خبره می فرمود: ما هیچ خبر و روایت معتبری دالّ بر نحوست و سنگینی این ماه یا بشارت ماه ربیع در دست نداریم. متأسفانه با رسوخ باورهای غلط که شیطان نیز کمک کرده، نحوست ماه صفر، آن چنان به اعتقاد باطل و خرافی ای تبدیل شده  که زدون آن از ذهن مردم به آسانی ممکن نیست. اکنون مردم هر ساله آغاز ماه صفر، عزا و خروج آنرا جشن می گیرند و به هنگام ورود و خروج آن به صدقه و نذر و قربانی روی می آورند. در حالیکه پناه بردن انسان نیازمند و ضعیف به درگاه خدا از شر شیاطین، صدقه دادن، دعا، نذر و ... در همه ایام لازم بوده و مختص زمان و مکان خاصی ندارد.